"Pitong taong gulang ako nang sya ay lumisan."

 Isang magandang araw nang kami ay nag lakbay patungo sa kinaroroon ni Inay (Camiguin Island).Matagal ko na sya di nakita nang silay nagbakasyon ni Itay.

At sa wakas ay makikta ko na rin sya.Nang kami ay dumating sa isang lugar na napakaganda,napakasarap ng hangin,ni katiting ng polusyon di mo nakita.

Napakasaya ko ,sapagkat makikita ko narin si Inay.Pero bakit ganon ? Ako lang yata ang masaya ? Yung mga nakakatanda kong kapatid ay hindi ? Ako'y napaisip bigla at itoy bimabalewala...!

Naglakad kami patungo sa aming  bahay bakasyonan ,kung saan naroon si Inay at Itay.Habang kami ay palakad-lakad mga paa koy lumulokso-lukso dahil sa saya. 


Nang kami ay dumating,nagdududa ako sa nakita ko.Si Itay ay malungkot di ko maipaliwanag ang kanyang mukha at ang mga kapatid ko ay nag-iyakan ,habang tumitingin sa isang kwarto na walang saya.


Ito'y ay sinilip ko at nabigla ako,di ko alam kung dapat ba ako masaya o malungkot sa nakita ko.Nakita ko si Inay natutulog at may luha na lumakad sa kanyang pisngi, habang hinahawakan ni kuya ang kamay ni Inay, bigla syang sumigaw ng "Inay..Inay gumising ka,gumising ka " .

Paulit-ulit nya tong sinisigaw,di ko alam kung ano ang dahilan.Tumingin ako sa paligid ko lahat silay nag iyakan ,at ako ay naiyak na rin, di ko maintindahan kung anong dahilan kung bakit silay nag iyakan.


Di ko alam,walang kumausap sa akin ni kapatid ko wala.Lumabas ako sa bahay at may lumapit sa akin na hindi ko  na kilala isa syang matandang babae na kamukha ni Inay ,sabi nya "kawawa ka bata ang bata bata mo pa para mawalan ng nanay"(umiiyak) .

Akoy napaisip at di ko naintindihan ang kanyang sinabi .Nagtanong ako kung bakit ang daming umiiyak? ,sabi nya "Dahil di na sya magigising ,di na sya babalik".

Napaiyak ako bigla sa narinig ko, "Inay ko ? di na magigising ? di na babalik ? ..!."

Lumapit agad sa akin si Itay at bigla nyang sinabi na "Ay nako anak , wag kang maniniwala sa matandang yan.Natutulog lang ang nanay mo,gigising din sya maya-maya at sabay-sabay tayong kakain ".


Biglang tumigil ang patak ng luha sa mga mata ko.Dinala ako ni Itay sa may baybayin at naglakad-lakad kami,habang tinitingnan ang mga magandang tanawin.Bigla nya akong niyakap , at biglang tumulo ang luha nya .Pinunas ko ang mga luha at sabay tanong na "Tay? bat ka umiiyak?"(sabay lungkot sa aking mukha.)"Ah! wala to anak,masaya lang ako dahil nagkita nadin tayo." (gumingiti)


Bumalik kami sa bahay , maraming tao .Nandoon lahat ang mga kapatid ,pinsan , kaibigan , kakilala ni Inay . Yung iba umiinom ng kape, may magsusugal , may nakukwentohan.Yung mga ate't kuya ko nag iiyakan .At ako'y nakaupo sa isang sulok lamang.

Anim na taon na ang nakalipas ,syaka ko pa naintindihan ang lahat ,na  ang Inay pala ay patay na.Syaka ko pa nauunawan na ang patay pala ay kailan man di na gigising at di babalik.Ang masaklap pa ,di ko man lang sya nasabihan ng mahal kita o nabigyang bati na sulat.Di ko lubos maisip kung bakit napaaga nyang  lumisan.

Araw2x akong nag titis sa sakit ng aking nadarama ,isa itong napakalaking parusa na aking natanggap.Lahat ng may ina na nakikita ko ,itong dalawa kong mga mata ay nainggit.

"Kapag may meating sa school at kailangan pumunta ang ina, nasasaktan ako! Habang yung ibang mga anak na binabalewala ang mga kanilang ina,naiinis ako! ,hanggang sa tumuntong ako ng kolehiyo ganun parin ang aking pananaw."


Sa aking isipan ay nahihiyang sa panahong kaytagal na di namalayan,Aking nalimutan ang mga pangaral at pinaghirapan nang mahal kong Inay.Kan’yang inigatan sa sinapupunandi pa nasilayan ay kinasabikan,

Maaring hantungan di kinatakutan ang aking pagsilang maging kamatayan.

Hirap na tiniis ngayon aking batid, luha at hinagpis na di ko napahid.
Yakap na mahigpit nang kanyang pag-ibig,at tuwa niya’t galit ako’y nasasabik.

"PAG-ASANG TINATAKAM" (Tula ni Nina Camla Mogeh)

 Ang mapayapang pamumuhay,

Ngayo'y patayang walang humpay

Dibdib ko'y kinukusot 

Nang makita ko tao'y takot na takot

Ang luha ko'y tumatagtak

Sa putok ng baril na pumapalakpak

Mga mata nila'y parang bulag,

Walang sinasanto itong mga duwag

Maraming nasawing buhay,

Ni higante di makapigil sa away

Kailan kaya natin matatagpuan

Ang pag-asang tinatakam ?

"FOOTNOTE TO YOUTH"

''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

It was a story of a boy who was only 17
when he decides to marry his love one. He was dodong, and he love teang so much that he could not wait for the right age to settle down in a relationship that is hard to escape.  It's the "marriage". At the age of 17 dodong and teang got married 
without thinking of the risk being
 in an uneasy part of life.They just follow what they feel. They don't 
think what would happen in their future.They got a child. Teang 
realized how hard being a young
                                     parent. Her regret of she had done
 and think, what would be my life if i marry my other suitors instead of dodong? Can I have the same life as of now? She 
regrets so much of!! Until one day, when their son grow. He follows the footsteps of his parents. He wants to marry alsoat 
the age of 17. He told his parents what his plans. Dodong have nothing to do but explain how hard and how risky to be in "marriage "at thezyoungage.But like dodong before, his son also wants to pursue what he wants.
 

'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

Isa lamang ang nakakapagpamulat at 

nagustohan kong kwento Na nakabase

 sa naileksyon o naitalakay ng aming 

guro sa Philppine Lit.Ay itong "Footnote

 to Youth" na isinulat ng kahangahangang 

manunulat na si Ginoong Jose Garcia Villa.

 Naipalarawan  dito kung gaano kahalaga

 ang pagdesisyon o gahalagahan ng payo 

ng mga magulang .Nagsilbi itong moral o

 leksyon para sa lahat lalong lalo na sa

mga murang edad ngayon.Kagaya nga

sa nangayari kay "Dodong" na isa sa mga 

tauhan sa kwentong to' sya ay nag padalosdalos

 ng plano o desisyon.Ang kanyang inisip ay pansarili 

lamang.Hanggat' alam nyang kaya nya' tatalon sya

 agad ng walang mahabang pag iisip.Hindi sya sumusunod 

sa payo ng iba lalong lalo na sa kanyang mga magulang.

At tinuloy na nga nya ang kanyang plano para magpakasal 

sa minahal nyang babae na si "Teang".

At nagkaruon din sila ng maraming bunga.

Ngunit ang kanyang asawa may pagsising nadarama .

Nang nagbibinatilyo na ang kanilang panganay na anak

 na  si "Bals" may plano itong mag asawa at magpakasal kay 

"Tona"  kahit na sila ay murang edad pa lamang.Kagaya nga

 sa ginawa ni Dodong noon,nagpadalos-dalos sya ng desisyon.

Hindi rin sya nakikinig sa payo ng kangyang mga magulang.

Nakita o nadarama ni  Dodong kung gaano kahirap at kasakit na

 nagawa nyang kamalian sa kanyang ama't ina.At ngayon ang buhay

 nya ay puno ng pagsisi.

 "Tayo ay may sariling kaisipan o paglilikha ng mga desisyon,Pero wag nating kalimotan na ang lahat ng ating pagdidesisyon ay limitado lamang .Wag mag iisip ng ating pansarili lamang,makinig sa magulang ,alalahanin natin ang mga magulang ang syang gabay tungo sa ating maliwanag na kinabukasan.At ang pagsisi ay nasa huli lamang,hanggat maaga pa matuto tayong pahalagahan o bigyang pansin ang desisyon ng ating mga magulang sapagkat alam nila kung ano ang tama .

"AHAS SA AKONG PALAD"

Tong una nagpuyo ra sya sa unang salog

Unya sa dihang nagbaha

man tong una

Nibalhin na syag ikaduhang salog kay na tagam na sya;

Una nakong kita sa iya but an kaayo syag nawng

Luoy kaayo syag nawng ,

Mao to' wa ko nagduha2xg duol sa iya og makipagilala..

Hangtod sa close na kaayo me..

Mga pila ka buwan ni niagi..

Nibalhin napud syag pikas kwarto,

Kay kuno baho kaayo iyang kwarto

Alangan tapad raman sa Cr iyang kwarto

Daghan pajug maggamit

Ang uban ni mamubo ,Hahaha

Nilabay napud mga pila ka buwan,

Naay usa ka kagabie nag-istoryahanay me'

Gi ingon niya sa ako ang iyang mga secreto

Hasta iyang pag mahay sa iyang nabuhat gi sulti pud,

Mao to' nibalos pud ko ..

Nag istorya pud ko sa tanan2x

Nag sabot me na ang tanan namong gi istorya

Kay di isaba ...

Dako kaayo akong pagsalig sa iya..

Mga weeks na ang niagi.

Gikan kog laag,Nag sine ko!

Natingala ko og naglantaw

Sa akong touch screen na cellphone

Gitawagan ko sa akong isa ka kauban

Gisab an ko nea kay tungod

Naa daw koy secreto na wala gisulti kaniya

Tanang iyang giyawyaw

Naisulti ko sa akong kaistorya atong niaging gabiuna

Ako'y wa nalipay ,kay tungod nag away kami

Sa akong pinalagang kauban

Sakit kaayo akong dughan

Ang akong luha gasigeg tulo-tulo.

Suko kaayo siya kanako

Wa koy mabuhat ug masulti

Naglagot kaayo sa akong kaboardmate

Nag sabot nami nga walay sultian

Sa among mga secreto..

Nakita nako sya,

Gusto nako sya sagpaon,ipaso

kusion ug nail cutter..

Pero di nako mabuhat

Kay tungod naa didto akong kauban..

Pila na ka adlaw ang niagi

Gikalimtan ko na ang tanan..

Nag apo nalang ko na unta

Okey na nami sa akong kauban

Di nag dugay nahimo kaming hapsay..

Naobserbahan ko karun

Tong gisultian nako sa akong mga sekreto

Nidako na ang iyang ulo

Feeling kaayog nindot

Mangiram ug kwarta

Para makapalit ug sanina nga branded

Kabalo syang nagalisod na ang nagpaskwela

Daghan na kaayo s'yag utang

Wa sya nag huna2x

Wa gihapon sya nagbag o

Sya permanente ang hinungdan

Sya tanang kagubot..

Karun nakita na nako kaniya

Na ang karma kay niabot na kaniya!!